Phân loại học là gì?
Phân loại học là khoa học về đặt tên, mô tả và phân loại các sinh vật, bao gồm tất cả các loài thực vật, động vật và vi sinh vật trên thế giới. Sử dụng các đặc điểm hình thái, hành vi, di truyền và sinh hóa, các nhà phân loại học sẽ xác định, mô tả và sắp xếp các loài thành các nhóm phân loại, bao gồm cả những nhóm phân loại mới đối với khoa học. Phân loại học xác định và liệt kê các thành phần của đa dạng sinh học, cung cấp kiến thức cơ bản làm nền tảng cho việc quản lý và thực hiện Công ước về Đa dạng sinh học. Thật đáng tiếc là các kiến thức về phân loại học rất khó để có thể hoàn chỉnh. Mặc dù, trong 250 năm nghiên cứu vừa qua, các nhà phân loại học đã đặt tên cho khoảng 1,78 triệu loài động vật, thực vật và vi sinh vật. Tuy nhiên, đến nay tổng số loài hiện diện trên Trái Đất vẫn chưa được biết hết (các nhà khoa học dự đoán có lẽ số lượng loài sẽ khoảng 5 đến 30 triệu). Thêm vào đó, sự phát triển của các kỹ thuật di truyền cũng mang đến những sự rắc rối trong việc kiểm chứng và sắp xếp lại phân loại của các loài đã được mô tả trước đây bằng việc quan sát hình thái.
Ghi chú: Phân loại học trong tiếng Anh gọi là “Taxonomy” và những người làm phân loại hay còn gọi là nhà phân loại học thì được gọi là “Taxonomist”.
Vậy, có gì trong một cái Tên? (Tên ở đây ý chỉ là “Tên Khoa học” của các loài)
Các loại động vật, nấm, thực vật và vi sinh vật khác nhau được gọi là các “loài” (species) khác nhau. Điều này phản ánh sự khác biệt thực sự về mặt sinh học – một loài được định nghĩa là một nhóm sinh vật có khả năng giao phối với nhau, có thể tạo ra thế hệ sau có khả năng giao phối và sinh sản. Vì vậy, động vật thuộc hai loài khác nhau, như ngựa và ngựa vằn, không thể giao phối với nhau, trong khi động vật cùng loài thì có thể. Các nhà phân loại học cung cấp những cái tên khoa học cho các loài, những nhãn hiệu có thể giúp chúng ta tìm hiểu thêm về chúng và giúp chúng ta chắc chắn rằng tất cả chúng ta đều đang nói về cùng một thứ. Tất nhiên, có nhiều tên gọi cho các sinh vật trong nhiều ngôn ngữ khác nhau, nhưng điều quan trọng là phải đảm bảo rằng chúng ta đều đề cập đến một loài trong một buổi trò chuyện. Chẳng hạn, trong tiếng Anh có một cái tên thông thường là “the hedgehog” nhưng nó lại thể hiện cho ba nhóm loài khác nhau gồm: (1) loài nhím ăn côn trùng có tên khoa học là Erinaceus europaeus, (2) các loài xương rồng thuộc chi Echinocerus và (3) loài nấm Hydnum repandum. Vì lý do này, “tên khoa học” bằng tiếng Latinh được coi là một danh pháp phổ biến duy nhất.
Làm cách nào để đặt Tên cho một Loài: Quá trình phân loại
Các nhà phân loại học bắt đầu bằng cách sắp xếp các mẫu vật thành các nhóm riêng biệt mà họ tin là đặc trưng cho từng loài. Sau khi các mẫu vật được sắp xếp, công việc tiếp theo là xem chúng đã có tên hay chưa. Điều này có thể liên quan đến công việc tra cứu các hướng dẫn nhận dạng (hay còn gọi là khóa phân loại), đọc các mô tả được viết có lẽ cách đây 200 năm và mượn các mẫu vật được đặt tên từ các bảo tàng hoặc vườn thực vật để so sánh với mẫu mà mình đang có. Sự so sánh như vậy có thể liên quan đến các đặc điểm bên ngoài cho đến việc mổ xẻ các cấu trúc bên trong hoặc thậm chí là phân tích phân tử DNA. Nếu không có sự trùng khớp, mẫu vật có thể đại diện cho một loài mới, chưa được đặt tên trước đó. Sau đó, nhà phân loại học phải viết một bản mô tả, bao gồm các cách thức để phân biệt loài mới với các loài khác đã có trước đó và đặt tên cho nó theo tiếng Latinh. Sau đó, tên và mô tả phải được công bố chính xác để các nhà phân loại khác có thể thấy những gì đã được thực hiện và có thể tự xác định loài. Từ việc tìm kiếm mẫu vật cho đến khi một cái tên khoa học mới xuất hiện trên bản in có thể mất vài năm.
Tài liệu tham khảo
Convention on Biological Diversity, 2010. What is Taxonomy?. Có sẵn trên: https://www.cbd.int/gti/taxonomy.shtml.Truy cập vào ngày: 23.03.2024
Kết nối Thiên nhiên 